"Η ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ": Έργο Ζωγραφικής της Νότας Κυμοθόη,
1992 Ελαιογραφία σε μουσαμά (60Χ80)
ΝΟΤΑ ΚΥΜΟΘΟΗ
ΖΩΟΔΟΧΟΣ ΠΗΓΗ ΜΠΑΛΟΥΚΛΙ
ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΔΟΚΙΜΙΟ
Της Παναγίας σήμερα, της Ζωοδόχου Πηγής και γιορτάζει όλη τη Ορθοδοξία σε όλη τη γη κι όλοι όσοι ξέρουν κι είναι "άλλης " θρησκείας, τιμάνε την ημέρα αυτή. Γιατί άραγε; Τι έχει συμβεί και καθιερώθηκε αυτή η γιορτή;
Κατ΄αρχάς δεν έχει σχέση με την ζωή της Θεοτόκου Μαρίας, μήτε με κάποια άγια "Ζωή", αλλά με την ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΓΙΑ ΈΝΑΝ ΤΑΠΕΙΝΟ ΆΝΘΡΩΠΟ από έναν ταπεινό κι άσημο άνθρωπο, που έμελλε όμως να γίνει ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ και να καθιερώσει ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΟΡΤΑΣΙΜΗ ΗΜΕΡΑ.
Εδώ η είσοδος στην Ζωοδόχο Πηγή Παναγία Μπαλουκλιώτισσα, όπου η μια οδηγούσε στο παλάτι και η άλλη στην Αγιά Σοφιά.
Η αληθινή ιστορία έχει ως εξής:
"Μια ημέρα, βάδιζε ως στρατιώτης κοντά στη Χρυσή Πύλη του Παλατιού ο Λέων ο Θράξ κι άκουσε να φωνάζει κάποιος τυφλός "βοήθεια", αλλά κανένας δεν έδινε σημασία. Πλησίασε και είδε ένα τυφλό κι εξαθλιωμένο άνθρωπο να ζητάει ¨νερό" διψούσε. Ο Λέων τον λυπήθηκε κι έψαχνε να βρει κάποια πηγή τρεχούμενη. Αλλά δεν έβρισκε πουθενά.
Τότε άκουσε μια φωνή να του λέει:"Μη αγωνιάς. Το νερό είναι κοντά. Είσελθε εντός και θα το βρεις".
Φορτωμένος στην πλάτη τον ταλαίπωρο τυφλό, προχώρησε μέσα στο σκιερό μέρος του δάσους και τότε βλέπει μια πηγή με γάργαρο νερό. Έδωσε στον τυφλό να πιει μέσα στις χούφτες του. Ο τυφλός ήπιε κι ευχαριστήθηκε κι ευχαρίστησε τον άνθρωπο. Τότε ακούει πάλι τη μυστηριώδη φωνή να του λέει: "πλύνε του τα μάτια".
"Ποια είσαι;" ρωτάει απορημένος ο Λέων.
"Πλύνε του τα μάτια και θα μάθεις" του είπε.
Του έπλυνε τα μάτια κι ο τυφλός βρήκε το φως του!..
Ο τυφλός χοροπηδούσε από τη χαρά του κι ευχαριστούσε τον άγνωστο στρατιώτη, ο οποίος κατάλαβε πως έγινε θαύμα από την πηγή, που έδωσε ζωή στον άνθρωπο και του έδωσε το φως του. Κατάλαβε πως πραγματοποιήθηκε εκείνο που είχε πει στην Σαμαρείτιδα ο Ιησούς Χριστός:"αν πιεις απ΄το δικό μου νερό δεν θα διψάσεις ποτέ"...
ΖΩΟΔΟΧΟΣ ΠΗΓΗ είναι Ο ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΘΕΟΣ που πιστεύουν οι άνθρωποι!..
Τυφλός και Λέων ο στρατιώτης, έγιναν μάρτυρες αυτού του θαύματος και ήταν και οι δύο, άσημοι άνθρωποι εκείνη την εποχή της ένδοξης Αυτοκρατορίας, όπου δεν είχαν καμιά θέση μήτε στα σαλόνια της, μήτε στα πλούσια δείπνα της με τα "σπουδαία" ονόματα της αυτοκρατορικής αυλής.
Αλλά μετά από χρόνια, αυτός ο άσημος στρατιώτης ο Λέων ο Θραξ βοήθησε να κατατροπωθούν οι Γότθοι με την πίστη του στο Θεό και το 457 μ. Χ. στέφτηκε Αυτοκράτωρ του Βυζαντίου που υπηρέτησε μέχρι το 474 μ. Χ.
Ήταν πράος και ευσεβής, δίχως να λησμονήσει τη Θεία Πρόνοια που τον έφερε ως τον αυτοκρατορικό θρόνο.
Έτσι λοιπόν, πήγε ως την πηγή εκείνη που θεράπευσε τον τυφλό εκείνη την ημέρα κι έχτισε ένα μεγάλο και υπέρλαμπρο Ναό προς τιμήν της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής (που άκουσε τη φωνή της). Είναι η ΠΑΝΑΓΙΑ ΖΩΟΔΟΧΟΣ ΠΗΓΗ και κάτω από τον ιερό Ναό υπάρχει ΑΥΤΗ Η ΠΗΓΗ που θεράπευσε τον τυφλό. ΕΙΝΑΙ Η ΠΗΓΗ στην ΠΑΝΑΓΙΑ ΖΩΟΔΟΧΟ ΠΗΓΗ στο Μπαλουκλί, όπως λέγεται η περιοχή αυτή.
Αυτή η πηγή είναι έως σήμερα, όπως φαίνεται στην φωτογραφία και είναι θαυματουργή και άνθρωποι μη χριστιανοί, πηγαίνουν ως εκεί γιατί πιστεύουν στην Παναγία και παίρνουν αγίασμα.
Ο Ναός της Ζωοδόχου πηγής γκρεμίστηκε από τα θεμέλια πολλές φορές και ξαναχτίστηκε από τον Ιουστινιανό. Βεβηλώθηκε πολλές φορές από την αγριότητα και βαρβαρότητα των απίστων και το 1955.
Η Παναγία Ζωοδόχος Πηγή ή Μπαλουκλιώτισσα, όπως λέγεται σήμερα, βρίσκεται Δυτικά κι έξω απ΄τα χερσαία τείχη της Κωνσταντινούπολης και περιλαμβάνει: Το Μοναστήρι, την εκκλησία και το αγίασμα.
Πρόκειται για μια αρχαία ιαματική πηγή της Σηλυβρίας που ήταν γνωστή για τις θεραπευτικές της ιδιότητες!..
Η παράσταση της εικόνας διαδόθηκε από εδώ σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο ως το θαύμα της πηγής, της Ζωοδόχου Πηγής, γιατί έδωσε ζωή σ΄ έναν ταλαίπωρο άνθρωπο, με την επέμβαση της Παναγίας, που είναι πονόψυχη στον ανθρώπινο πόνο!
Εδώ η παράδοση αναφέρει, πως μια Μοναχή, στις ημέρες που βρισκόταν σε πολιορκία η Πόλη τηγάνιζε ψάρια σ΄ ένα κουζινάκι, όταν έφτασε κάποιος και της είπε το άσχημο νέο, πως αλώθηκε η Αγιά Σοφιά και η Πόλη. Δεν το πίστεψε κι είπε "θα το πιστέψω μονάχα αν ζωντανέψουν τα ψάρια που έχω στο τηγάνι". Και τότε τα ψάρια που τηγάνιζε, έπεσαν μέσα στην Ζωοδόχο Πηγή!..
Από τότε οι Οθωμανοί διατηρούν μέσα στο νερό 7 ψάρια...που κολυμπάνε και μοιάζουν να είναι από τη μια πλευρά τους μισοτηγανισμένα... Ονομάστηκε Μπαλουκλί από την τούρκικη ονομασία balik που σημαίνει ψάρι και Μπαλουκλιώτισσα= των ψαριών, από τα ψάρια που είχαν τα νερά μέσα της πηγής.
Επί Οθωμανών η Ζωοδόχος Πηγή ερημώθηκε γιατί καταστράφηκε όλο το ιερό προσκύνημα κι έμεινε μόνον ένα μικρό υπόγειο, που το επισκέπτονταν ελάχιστοι προσκυνητές.
Στην αυλή του Ναού της Παναγίας Μπαλουκλιώτισσας υπάρχουν οι τάφοι των Πατριαρχών.
Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως διαμορφώθηκε σε άμεση σχέση με την ανάπτυξη της ίδιας της πόλης. Έτσι, ο Επίσκοπος της Νέας Ρώμης σταδιακά εξελίχθηκε σε Οικουμενικό Πατριάρχη. Θεωρητικά, ο Πατριάρχης συνεργαζόταν με τον Αυτοκράτορα υπό την αρχή της συμφωνίας, της στενής και ειρηνικής συνεργασίας. Αν και μεμονωμένοι Πατριάρχες βρέθηκαν ορισμένες φορές να είναι εντελώς παραγκωνισμένοι από ισχυρούς Αυτοκράτορες ή να εμπλέκονται σε έντονη αντιπαράθεση με την αυτοκρατορική βούληση, στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του το Πατριαρχείο συνεργάστηκε στενά με την αυτοκρατορική κυβέρνηση και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αυτοκρατορική διοίκηση, τόσο μέσα στην Αυτοκρατορία όσο και συμβάλλοντας στις σχέσεις με ξένες Εκκλησίες, δυνάμεις και λαούς.
Το 1793 χτίστηκε μια πιο μεγάλη εκκλησία με δωρεές των πιστών, η οποία με τα άφθονα εισοδήματά της συντηρούσε και τρία ελληνικά νοσοκομεία που είχε η Κωνσταντινούπολη:
1. Των Επτά Πύργων.
2. Του Γαλατά και
3. Του Σταυροδρομίου.
Ο σημερινός Ναός της Παναγίας της Μπαλουκλιώτισσας Ζωοδόχου Πηγής, χτίστηκε το 1833.
Το 1837 κι ενώ έχει απελευθερωθεί το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας από τους Οθωμανούς κι έχει ιδρυθεί το Νέο Ελληνικό Κράτος, επονομάστηκε ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής σε "Ιερά Νοσοκομειακή Μονή Ζωοδόχου Πηγής", όταν ιδρύθηκε με δική της χορηγία το Εθνικό Νοσοκομείο Κωνσταντινούπολης ή Νέο Νοσοκομείο στο Μπαλουκλί, ακριβώς έξω από τα τείχη.
Στην Μονή της Χώρας (Καριγιέ Τζαμί) που είναι χτισμένη στον έκτο λόφο της Κωνσταντινούπολης, περίπου 150 μ. από το Θεοδοσιανό τείχος, το καθολικό ήταν αφιερωμένο στο Χριστό ως "Σωτήρα Ζωοδότη" ενώ η μονή πιθανότατα αφιερώθηκε στην "Παναγία ως χαρήσασα τη ζωή" δηλαδή ΖΩΟΔΟΧΟ. Πρόκειται για ένα από τα πλέον σημαντικά μνημεία της βυζαντινής τέχνης.
Εκτός από την παράδοση του Λέοντος με τον τυφλό, στα θαύματα απαριθμούνται κι άλλα που καταγράφει ο Κάλλιστος, πολλά από τα οποία αφορούν βασιλείς και ιεράρχες. Ανάμεσα σ΄αυτά, συγκαταλέγονται και τρία που συχνά εικονογραφούνται στις παραστάσεις της Ζωοδόχου Πηγής:
1. Η θεραπεία του δαιμονισμένου (αναγνωρίζεται από το δαίμονα που βγαίνει από το στόμα του ή από την αλυσίδα που είναι περασμένη στο λαιμό ή στο χέρι του).
2. Η θεραπεία της στείρας γυναίκας (που είναι μάλλον η Ζωή, μητέρα του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου) που παριστάνεται μ' ένα παιδί στην αγκαλιά.
3. Η νεκρανάσταση του βαριά άρρωστου Θεσσαλού, που ξεκίνησε με το πλοίο για να θεραπευτεί στην Πηγή, αλλά πέθανε στο ταξίδι και αναστήθηκε, όταν ο καπετάνιος τον μετέφερε με φορείο νεκρό στο αγίασμα και τον περιέλουσε με τρεις κουβάδες αγίασμα από την Ζωοδόχο Πηγή!..
Η εικονογράφιση έχει πολλές παραλλαγές. Η συνηθισμένη είναι:
Γύρω από τη δεξαμενή στέκονται συνήθως άρρωστοι που περιμένουν να θεραπευτούν. Δύο ολόσωμοι άγγελοι που κρατούν ανοιχτά ειλητάρια πλαισιώνουν τη Βρεφοκρατούσα Παναγία.. Τα ειλητάρια των αγγέλων γράφουν: «χαίρε η τας ιάσεις προχέουσα αφθόνως» και «χαίρε η δεξαμένη το ζωήρυτον ύδωρ».
Γι’ αυτήν, τη δεξαμένη το ζωήρυτον ύδωρ, ο άγιος Σιλουανός γράφει ότι είναι "δώρο του Θεού" ως παράκληση και παραμυθία.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΙ ΑΣ ΔΩΣΕΙ Ο ΘΕΟΣ ΦΩΤΙΣΗ ΣΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΝΑ ΜΟΝΙΑΣΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΔΕΧΤΕΙ ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΟ Ο ΚΑΘΕ ΛΑΟΣ ΤΙΣ ΠΑΡΑΔΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΘΡΗΚΣΕΥΜΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΔΙΧΩΣ ΜΙΣΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟ. ΞΕΡΕΙ Ο ΘΕΟΣ...να κάνει το θαύμα του και να φανερώσει ΟΛΗ ΤΟΥ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ!..
Με φως και αγάπη
Νότα Κυμοθόη
copyright:Nota Kimothoi
Νότα Κυμοθόη "Ζωοδόχος Πηγή Μπαλουκλί" Ζωγραφική και Δοκίμιο/Nota Kimothoi
©Νότα Κυμοθόη
