Photography and writer Nota Kimothoi© Νότα Κυμοθόη
"Ο χαιρετισμός του Υπουργού Εσωτερικών Αλέξη Χαρίτση"
Στις 22/11/2018, τιμώντας την Πρόσκληση του Υπουργείου Εσωτερικών, παρακολούθησα την εκδήλωση που διοργάνωσε στο Μέγαρο Μουσικής στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη, με θέμα:
"Συναυλία της ΓΓΙΦ για την παγκόσμια ημέρα εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών".
Ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Αλέξης Χαρίτσης μίλησε στο ακροατήριο της αίθουσας, που στην πλειονότητά του ήταν γυναίκες και είπε:
«Σας καλωσορίζω με χαρά στην αποψινή εκδήλωσή μας. Στη συναυλία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
Η Γενική Γραμματεία Ισότητας δίνει έναν καθημερινό αγώνα για την ανάδειξη και την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών, την καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος τους και αναβάθμιση του ρόλου τους σε κάθε πτυχή του συλλογικού μας βίου.
Το θέμα της σημερινής εκδήλωσης ωστόσο είναι δύσκολο και πολυεπίπεδο και δεν σας κρύβω την αμηχανία μου.
Η βία κατά των γυναικών είναι ένα φαινόμενο τόσο παλιό όσο και οι πατριαρχικές κοινωνίες. Έγινε ωστόσο «ορατή», αναγνωρίστηκε ως κοινωνικό πρόβλημα, μόλις τις τελευταίες δεκαετίες. Όχι τυχαία προφανώς, αλλά χάρη στους αγώνες και την επιμονή των ίδιων των ίδιων των γυναικών και πρωτίστως, του φεμινιστικού κινήματος.
Τα αίτια αυτής της βίας συνδέονται άμεσα με τις παγιωμένες κοινωνικές και οικονομικές δομές εξουσίας, αλλά και τις κυρίαρχες νόρμες και αντιλήψεις. Δομές που συστηματικά αναπαράγουν μια σχέση ανισότητας μεταξύ των ανδρών και των γυναικών και καθιστούν τη βία δυνατή σε βάρος των δεύτερων δυνατή.
Νόρμες και αντιλήψεις που υποβιβάζουν, απαξιώνουν και αντικειμενοποιούν τις γυναίκες διαμορφώνοντας ένα κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αυτή η βία γίνεται αποδεκτή, τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα της κοινωνικής ζωής.
Οι αιτίες λοιπόν, του φαινομένου είναι βαθιά ριζωμένες στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική πραγματικότητα και χάνονται στα βάθη της ιστορίας. Και αυτό εξηγεί εν μέρει την επιμονή και τη μεγάλη έκταση της βίας κατά των γυναικών, ακόμη και σε κοινωνίες που έχουν κάνει σημαντικά, ιστορικά βήματα στην κατεύθυνση της ισότητας των δύο φύλων.
Δεν θέλω να σας κουράσω με στατιστικά στοιχεία, τα γνωρίζετε πιθανόν, καλύτερα από εμένα. Το γεγονός όμως ότι μία στις τρεις γυναίκες στην Ευρώπη από την ηλικία των 15 ετών και άνω έχει πέσει θύμα σωματικής ή και σεξουαλικής βίας, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δείχνει ότι το πρόβλημα είναι τεράστιο. Σύμφωνα ακόμη, με την ίδια έρευνα, τρεισήμισι χιλιάδες γυναίκες χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους λόγω της ενδοοικογενειακής βίας.
Άλλα στοιχεία δείχνουν ότι το 40% με 50% των γυναικών της ΕΕ έχουν αναφέρει κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας. Αν δε βάλουμε στην εξίσωση και τις άλλες μορφές βίας, τις λιγότερο ορατές, όπως είναι η λεκτική και η ψυχολογική, τότε τα ποσοστά εκτοξεύονται στα ύψη.
Επιπλέον, η βία κατά των γυναικών δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες κοινωνικές, οικονομικές, μορφωτικές ή φυλετικές ομάδες. Πλήττει οριζόντια τον γυναικείο πληθυσμό και είναι δύσκολο να καταπολεμηθεί με δεδομένη τη διστακτικότητα των θυμάτων να την καταγγείλουν.
Το κοινωνικό στίγμα, οι βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις που ρίχνουν το φταίξιμο στις κακοποιημένες γυναίκες αλλά και ένα σύστημα απονομής δικαιοσύνης που πολλές φορές μεταθέτει την ευθύνη στα θύματα και αθωώνει τους θύτες, αποτρέπουν μεγάλο αριθμό γυναικών από το να καταγγείλουν ανοικτά τη βία και να διεκδικήσουν την τιμωρία των δραστών.
Και εδώ ακριβώς έγκειται η σημασία του κινήματος me too μέσα από το οποίο χιλιάδες γυναίκες από όλον τον κόσμο καταγγέλλουν δημόσια, επώνυμα ή και ανώνυμα, περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας στις οποίες υπήρξαν θύματα.
Το κίνημα αυτό, παρότι μετρά μόλις έναν χρόνο ζωής, κλονίζει την κουλτούρα της σιωπής, της ενοχής και της περιφρόνησης του λόγου των γυναικών. Φέρνει το πρόβλημα στο φως, το καθιστά από ιδιωτικό δημόσιο, βοηθώντας την κοινωνία να κατανοήσει πόσο εκτεταμένη είναι η σεξουαλική βία. Πρόκειται για μια έκρηξη χειραφέτησης των γυναικών και είναι δυστύχημα που δεν έφτασε, ακόμη ελπίζω, στη χώρα μας.
Αξίζει επίσης να σημειώσουμε εδώ ότι η κρίση των τελευταίων ετών παρόξυνε το πρόβλημα. Η κατακόρυφη αύξηση της φτώχειας και της ανεργίας, η γενίκευση της ανασφάλειας βιώθηκαν και βιώνονται πολύ πιο έντονα από τις γυναίκες – ιδίως εκείνες που ανήκουν στις πιο αδύναμες οικονομικά ομάδες - εξαιτίας, ακριβώς, των εδραιωμένων διακρίσεων σε βάρος τους.
Η πραγματικότητα αυτή αποτυπώνεται σε όλες σχεδόν τις μελέτες οι οποίες δείχνουν ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στην λιτότητα και τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και τη χειροτέρευση της θέσης των γυναικών. Να το πω πιο απλά: η λιτότητα βλάπτει σοβαρά τα δικαιώματα (και) των γυναικών.
Για αυτό λοιπόν εμείς σήμερα συνδέουμε άμεσα την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια και την ασφυκτική λιτότητα με μια σειρά θεσμικές και νομοθετικές πρωτοβουλίες για την εξάλειψη των διακρίσεων και της βίας κατά των γυναικών αλλά και για την κατοχύρωση και τη διεύρυνση των δικαιωμάτων τους.
Ήδη από τον Απρίλη του 2018 έχει κατοχυρωθεί από τη Βουλή η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Η Σύμβαση αυτή αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα στην προσπάθεια να εξασφαλιστεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων των γυναικών με βάση τις σύγχρονες ανάγκες και προκλήσεις.
Ακόμη πιο σημαντικό είναι το νομοσχέδιο για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας που φέρνουμε στη Βουλή προς ψήφιση τις επόμενες μέρες, μετά φυσικά, από πρόταση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας.
Στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων ρυθμίσεις που ενισχύουν την εκπροσώπηση των γυναικών στη Βουλή και στα όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυξάνεται η ποσόστωση των γυναικών στα ψηφοδέλτια των βουλευτικών και αυτοδιοικητικών εκλογών, από το 1/3 που είναι σήμερα στο 40% επί του συνόλου των υποψηφίων.
Ακόμη, εντάσσεται η διάσταση του φύλου στη σύνταξη των δημοσίων εγγράφων αλλά και σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού, εφαρμογής και αξιολόγησης των δημόσιων πολιτικών για την κοινωνική αλληλεγγύη, στοχεύοντας στην εξάλειψη όχι μόνο των συνεπειών, αλλά και των παραγόντων που οδηγούν στη δημιουργία φαινομένων φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού των γυναικών.
Το νομοσχέδιο μεριμνά, επίσης, για την ουσιαστική κατοχύρωση της ισότητας των φύλων και στην απασχόληση, ορίζοντας ότι οι εργοδότες είναι υποχρεωμένοι να φροντίζουν για την εξάλειψη παραγόντων που ευνοούν τις διακρίσεις λόγω φύλου στο εργασιακό περιβάλλον.
Περιλαμβάνει, επιπλέον, μέτρα για την προώθηση της ισότητας των φύλων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στη διαφήμιση και στις αρμοδιότητες του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης.
Πιο κρίσιμες ωστόσο για το θέμα που μας απασχολεί σήμερα είναι οι ρυθμίσεις για τη λειτουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου τοπικών δομών με στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών.
Συγκεκριμένα, προβλέπεται η λειτουργία Συμβουλευτικών Κέντρων Γυναικών σε όλη τη χώρα, στελεχωμένων με εξειδικευμένο προσωπικό. Τα κέντρα, υπό την ευθύνη του ΥΠΕΣ και των Δήμων, παρέχουν βοήθεια σε γυναίκες – θύματα καθώς και εξειδικευμένη ψυχοκοινωνική και νομική υποστήριξη.
Προβλέπεται ακόμη η λειτουργία Ξενώνων φιλοξενίας γυναικών - θυμάτων έμφυλης βίας που θα εξασφαλίζουν ασφαλή διαμονή σε γυναίκες-θύματα έμφυλης βίας και στα ανήλικα παιδιά τους.
Τέλος, λειτουργεί ήδη η 24άωρη πανελλαδική τηλεφωνική γραμμή SOS: 15900 με την οποία οι γυναίκες θύματα βίας ή τρίτα πρόσωπα μπορούν να επικοινωνήσουν άμεσα µε ένα φορέα αντιμετώπισης της έµφυλης βίας. Η γραμμή στελεχώνεται από ψυχολόγους και κοινωνιολόγους οι οποίοι προσφέρουν άμεση βοήθεια 24 ώρες την ημέρα, 365 μέρες τον χρόνο.
Όλα τα παραπάνω ενισχύουν σημαντικά το θεσμικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας στη χώρα μας. Δίνουν, ακόμη, περισσότερα όπλα στις γυναίκες για να βγουν και να καταγγείλουν τη βία που υφίστανται. Κάνουν πράξη το σύνθημα της αποψινής εκδήλωσης: «Δεν είσαι μόνη».
Δεν είναι όμως αρκετά, πρέπει να χτυπήσουμε τη ρίζα του φαινομένου. Τις παγιωμένες διακρίσεις και προκαταλήψεις σε βάρος των γυναικών. Τις άνισες σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα δύο φύλα που καθιστούν τις γυναίκες συστηματικά επισφαλείς.
Χρειάζεται να αναμετρηθούμε καθημερινά με τις επικρατούσες νόρμες και αντιλήψεις που δικαιολογούν τη βία κατά των γυναικών: τον διάχυτο σεξισμό, τον μισογυνισμό, την κουλτούρα του βιασμού.
Να παρέμβουμε σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής, στην οικογένεια, το σχολείο, την εργασία, τα μίντια, τον δημόσιο βίο. Ξανά και ξανά μέχρι να πετύχουμε μια βαθιά πολιτισμική αλλαγή. Να δημιουργήσουμε μια κουλτούρα που δεν θα είναι σεξιστική και που δεν θα εκθέτει τις γυναίκες στον φόβο της βίας.
Σας ευχαριστώ».
*Η Νότα Κυμοθόη, είναι Λογοτέχνης-Συγγραφέας και Εικαστικός